Controlling 2040 – perspektywy i wizualizacja przyszłości

Controlling 2025 – obecna rola w organizacji i oczekiwania

By podjąć jakąkolwiek decyzję, kadra zarządzająca potrzebuje danych i osoby, które na podstawie tych danych przedstawi w zrozumiały sposób wnioski i zarekomenduje możliwie działania. I tu pojawia się controlling. Jest to oczywiście ogromne uproszczenie, ale taki jest finalny cel controllingu – zebrać dane, przygotować raporty, przeanalizować je, wyciągnąć wnioski i przedstawić je w formie rekomendacji dla zarządu. Pomijam tu rolę poszczególnych procesów finansowych. W tym momencie zarysowuje się zasadnicza różnica między controllingiem a księgowością. Księgowość dostarcza dane finansowe zgodne z przepisami i rachunkowością finansową. Jej celem jest wierne odzwierciedlenie zdarzeń finansowych. Nie jest jej celem przekazanie wniosków, rekomendacji czy stworzenie raportów stricte zarządczych.

Controlling 2025 – kluczowe zadania

Zanim przejdziemy do tego, co nas czeka i co będzie normą za 15 lat, zdefiniujmy obecny zestaw kompetencji i zadania controllingu.

W tym momencie za kluczowe zadania controllingu można uznać:

1. miesięczne, kwartalne i roczne zamknięcie wraz z przygotowaniem sprawozdania i raportów/prezentacji dla zarządu,
2. proces rocznego budżetowania,
3. proces comiesięcznej prognozy, tzw. rolling forecasting,
4. analizę odchyleń realnych wyników (actual) od budżetu i prognozy,
5. analizę kosztów i marżowości,
6. zarządzanie cash flow oraz kapitałem obrotowym,
7. kontrolę i weryfikację danych księgowych,
8. business partnering.

W tym zakresie de facto nastąpiły niewielkie zmiany na przestrzeni ostatnich lat. Należy podkreślić zmianę podejścia do prognozowania. Stało się ono jednym z kluczowych procesów w controllingu, głównie z racji bardzo dynamicznie zmieniającego się otoczenia rynkowego. Funkcjonujemy w świecie VUCA, czyli świecie zmiennym, niepewnym, kompleksowym i niejednoznacznym. To oznacza, że każde przedsiębiorstwo, które chce w takich czasach sobie skutecznie radzić i przetrwać turbulencje, musi być elastyczne i szybko reagować. I tu na scenę wchodzi właśnie proces prognozowania, jako kluczowy element obok analizy wyników przeszłych oraz rocznego budżetu. Analiza przeszłych wyników ma na celu zrozumienie zdarzeń, wprowadzenie zmian i lepsze prognozowanie przyszłości. Budżet ma odpowiedzieć na pytanie, dokąd zmierzamy w ciągu kolejnych 12 m-cy i na co możemy sobie pozwolić (inwestycje, headcount etc.), jeśli chcemy osiągnąć wskazany cel. Prognoza z kolei jest tym, co ma nam dać szybkość reakcji. Należy w niej zawrzeć wszelkie zmiany (korzystne i niekorzystne), co do których nie mieliśmy wiedzy podczas procesu budżetowania.

Druga z większych zmian to zmiana roli kontrolera finansowego w Finance Business Partner lub Financial Planning & Analysis specjalistę. Pierwsza z ról ma podkreślić, że kontroler to już nie tylko osoba wykształcona w obszarze finansów, która ma zbierać i raportować dane. To ktoś, kto rozumie, po co i dla kogo raportuje. Ma być wsparciem dla zarządu czy osób zarządzających danymi funkcjami w przedsiębiorstwie. Odbiorcy raportów to często osoby „niefinansowe”, stąd bardzo istotne są umiejętności miękkie kontrolera finansowego, który musi przedstawić dane i wnioski w sposób zrozumiały dla drugiej strony oraz umieć odpowiedzieć na pytania. Druga z ról to z kolei ukłon w stronę właśnie procesu prognozowania i budżetowania. Ta rola niejako podkreśla, że analiza zdarzeń przeszłych jest mniej istotna z perspektywy zarządu niż to, co się wydarzy i gdzie znajdować się będzie firma w przyszłości. FP&A specjalista to osoba, która największy nacisk kładzie na planowanie i analizę scenariuszy.

Controlling 2025 – kluczowe kompetencje

Kontroler finansowy to osoba, której oczekiwany zestaw kompetencji poszerza się zarówno jeśli mowa o umiejętnościach miękkich, jak i twardych. Na ten moment kluczowe umiejętności, jakie musi posiadać kontroler finansowy, to:

1. Ukończone studia ekonomiczne – oczywiście są różne uczelnie, profesorowie, przedmioty oraz my sami mamy różne podejście do studiów. Nie da się jednak pominąć faktu, że większość pracodawców oczekuje ukończenia studiów ekonomicznych. Są one niezbędne zwłaszcza, jeśli dana osoba nie ukończyła technikum ekonomicznego. Studia mają dać niezbędne podstawy z takich obszarów jak finanse, rachunkowość, zarządzanie, analiza czy controlling.