MSSF 16 (IFRS 16) – leasing: nowe spojrzenie

Nowy standard nie tylko będzie obowiązywał te podmioty, które mają podpisane umowy leasingu (operacyjnego i finansowego), ale także jednostki zobowiązane innego rodzaju dokumentami, jak: dzierżawy, umowy najmu itp. Należy rozważyć każdorazowo umowę, która przenosi prawa do aktywa (lub zasadniczej części aktywa) na określony czas, w zamian za opłatę. Nie można natomiast sugerować się jej nazwą (tytułem).

W praktyce bardzo często umowy zwane umowami najmu, dzierżawy czy leasingu operacyjnego były z definicji traktowane jako te, które na gruncie prawa bilansowego nie spełniały definicji leasingu finansowego. Zastępowany standard nr 17 (MSR 17/IAS 17) wskazywał pewne kryteria, które musiały zostać spełnione, aby dane aktywo było wykazane w bilansie leasingobiorcy. Często umowy były tak konstruowane, aby uniknąć wykazywania w bilansie korzystającego aktywów i zobowiązań z tytułu podpisanego kontraktu.

Obecnie MSSF 16 istotnie zmienia koncepcję rozpatrywania umów pod kątem konieczności ujawnienia transakcji w bilansie leasingobiorcy. Większość zawartych kontraktów przenosi na korzystającego prawa do aktywa w zamian za opłatę, a więc gros leasingobiorców/najmujących będzie zobligowanych do zaprezentowania w swoim bilansie tego prawa, z którego korzysta. I nie mówimy tu stricte o aktywach, ale o samym prawie do korzystania z aktywa, które musi zostać odpowiednio wycenione.

Odpowiedzi na pytania klientów

Nasi klienci zadają liczne pytania: Czy podobnie jak dotychczas będą wyłączenia ze stosowania zasad MSSF 16? Jak wycenić aktywa (prawo do aktywów) wg nowych zasad? Jak zaprezentować w bilansie? Co w sytuacji, gdy wartości aktywów nie mamy wykazanej w umowie najmu lub gdy umowa zawarta jest na krótki okres (roku)?

Prezentujemy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania:

Kogo dotyczy MSSF 16?

Zasadniczo wszystkich stosujących MSSF oraz tych, na których zostaje przekazane prawo do kontroli nad użytkowaniem danego aktywa na określony czas, w zamian za opłatę (MSSF 16 § 9). Na potrzeby dalszych rozważań jako leasingobiorcę będziemy traktować wszystkie jednostki otrzymujące prawa do używania aktywa (lub zasadniczej części aktywa) na określony czas, w zamian za opłatę.

Nie oznacza to jednak, że standard nie przewiduje wyłączeń i zwolnień. MSSF 16 nie ma zastosowania do kwestii związanych z:

• aktywami biologicznymi (MSR 40);
• poszukiwaniem i oceną zasobów mineralnych (MSSF 6);
• usługami koncesji wskazanymi w KIMSF 12 (m.in. zarządzanie publicznymi drogami, mostami itp.);
• licencjami aktywów intelektualnych na bazie MSSF 15 i prawami na bazie umów licencyjnych z zakresu m.in. filmów czy patentów (MSR 38).

Leasingobiorca może, ale nie jest to wymagane, zastosować zasady MSSF 16 do wartości niematerialnych i prawnych, innych niż prawa z umów o licencję, takich jak: produkcje kinowe (filmy), patenty, prawa autorskie itp.¹ Zatem – mając zawarte umowy na korzystanie z aut, samolotów, gruntów, budynków czy mniejszych sprzętów, takich jak zestawy komputerowe – korzystający staje się leasingobiorcą i powinien stosować zasady dotyczące leasingobiorców w zakresie ujawnień, wyceny i prezentacji leasingu, o ile nie skorzysta ze zwolnień.

Czy podobnie jak dotychczas będą wyłączenia ze stosowania zasad MSSF 16?

MSSF 16 podaje dwa możliwe zwolnienia – leasingobiorca może nie stosować zasad MSSF 16 do:

• umów krótkoterminowych, czyli trwających 12 lub mniej miesięcy;
• umów, których przedmiotem są prawa do korzystania z niskocennych aktywów, analizowanych według ceny tego nowego aktywa. Analizie poddawane jest odrębnie każde aktywo wynikające z kontraktu. Nie ma znaczenia ich skumulowana istotna wartość. Jeśli wartość nowego aktywa, z prawa do którego jednostka korzysta, jest niska (np. nie przekracza umownej i zasugerowanej w komentarzach do MSSF 16 kwoty 5000 USD), to spółka może – zgodnie z IFRS 16 – takiego prawa do użytkowania niskocennego aktywa nie przekształcać. Należy mieć na uwadze, że podana powyżej wartość progu 5000 USD jest tylko sugestią Rady, a nie obowiązującym przepisem.

Jak określić datę rozpoczęcia leasingu?

MSSF 16 podaje dwa kluczowe pojęcia związane z leasingiem. Pierwszym z nich jest inception date, czyli data, kiedy jednostka/ /leasingobiorca musi określić, czy kontrakt jest lub zawiera leasing. Jest to wcześniejszy dzień pomiędzy datą kontraktu a datą zobowiązania się stron kontraktu do jego zasadniczych warunków. Z punktu widzenia służb finansowo-księgowych ważniejsza wydaje się ta druga, tzw. commencement date (data początkowa), czyli moment, kiedy leasingodawca oddaje do dyspozycji/użytkowania przez leasingobiorcę określone aktywo. Wówczas na ten dzień leasingobiorca ujmuje w księgach i wycenia prawo do używania aktywów oraz bilansu zobowiązania.