Dźwignia biznesowa (leverage, gearing)

Dźwignia biznesowa (leverage, gearing) – dźwignia biznesowa dotyczy efektów finansowych, które powstają poprzez zmianę poziomu szeroko rozumianych kosztów stałych działalności operacyjnej oraz kosztów działalności finansowej (odsetek). W zarządzaniu przedsiębiorstwem przydają się trzy rodzaje dźwigni: operacyjna, finansowa i łączna (operacyjna plus finansowa). Dźwignia operacyjna i dźwignia finansowa są opisane w zmodyfikowanym rachunku wyników ekonomicznych firmy w następujący sposób:
przychód netto ze sprzedaży
– koszty zmienne
= marża brutto
– koszty stałe
= zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem EBIT
– odsetki
= zysk brutto EBT
– podatek dochodowy
= zysk netto
– dywidenda od akcji uprzywilejowanych
= zysk przypadający na akcje zwykłe.
Zakres dźwigni operacyjnej zaczyna się wraz z wpłynięciem przychodu netto ze sprzedaży, a kończy na zysku przed spłatą odsetek i opodatkowaniem. Od tego miejsca zaczyna działać dźwignia finansowa. Dla celów obliczenia dźwigni, koszty zmienne obejmują koszty zużycia surowców i materiałów, płace pracowników zatrudnionych w produkcji, zużycie energii i inne koszty bezpośrednio związane z wytwarzanymi produktami i usługami. Natomiast koszty stałe to koszty związane z amortyzacją majątku trwałego, opłaty dzierżawne, niektóre podatki, niektóre płace, koszty konserwacji i remontów. Koszty stałe w długim okresie również mogą podlegać zmianom, jednak na potrzeby analizy dźwigni przyjmuje się, że są stałe. Dodatkowo należy założyć, że koszty zmienne zmieniają się proporcjonalnie do przychodów netto ze sprzedaży oraz że cała produkcja wytworzona w analizowanym okresie zostanie sprzedana w tym czasie.