Rachunek kosztów działań jako element controllingu banków

Bank jest specyficzną instytucją finansową – pośredniczącą, umożliwiającą wykorzystanie środków pieniężnych tych klientów, którzy mają nadwyżki kapitałowe przez tych klientów, którzy mają niedostatek środków kapitałowych. Prowadzi działalność polegającą na udzielaniu kredytów, przyjmowaniu depozytów oraz innych czynności wymienionych w statucie. Bank ponosi koszty związane z normalną działalnością operacyjną, a do celów zarządzania kosztami wykorzystuje rachunek kosztów.

Koszty i ich klasyfikacja w banku komercyjnym

Specyfika działalności banku determinuje występowanie charakterystycznych grup i klasyfikacji kosztów, co przedstawiono w tabeli 11.

W banku komercyjnym koszt pozyskania pieniądza zależy od źródeł pochodzenia gotówki. Zasób pieniądza może pochodzić z dwóch źródeł:

  • kapitału własnego,
  • kapitału obcego.

Kosztem kapitału własnego jest suma wolnej od ryzyka stopy zwrotu z papierów wartościowych oraz premii za ryzyko. Kosztem nabycia pieniądza w postaci kapitałów obcych jest płacona za nie szeroko rozumiana cena, zazwyczaj w formie oprocentowania. Do kolejnej grupy kosztów w banku należy zaliczyć te związane z funkcjonowaniem banku, takie jak (rysunek 1):

  • koszty osobowe,
  • koszty rzeczowe.
Tabela 1. Klasyfikacja kosztów w banku komercyjnym [Źródło: opracowanie własne na podstawie: A. Piechocka-Kałużna, Rachunkowość zarządcza w banku. Rachunek kosztów działań (ABC) w zarządzaniu bankiem komercyjnym, Warszawa 2008, s. 40-44]

Lp.

Klasyfikacja

Charakterystyka/wyszczególnienie

1.

  • bezpośrednie
  • pośrednie
  • pełne

Materiały bezpośrednie, robocizna bezpośrednia, podatki, ubezpieczenia, koszty rozmów telefonicznych. Koszty pełne to suma kosztów stałych i zmiennych.

2.

  • produktu
  • okresu

Koszty produktu bankowego np. koszty wynagrodzenia kasjera bankowego. Koszty okresu to koszty finansowe, koszty wynagrodzenia prezesa zarządu.

3.

  • stałe
  • zmienne
  • mieszane

Koszty stałe to koszty najmu pomieszczeń, amortyzacja urządzeń. Koszty zmienne to koszty w postaci odsetek, których wielkość rośnie liniowo wraz z wielkością aktywów. Koszty mieszane to koszty inspekcji czy nadzoru.

4.

  • kontrolowane
  • niekontrolowane

Koszty kontrolowane to np. koszty zużycia materiałów biurowych. Koszty niekontrolowane to koszty, na które nie można wpływać w krótkim okresie, np. koszty najmu.

5.

  • niezapadłe
  • zapadłe

Koszty niezapadłe w bankach to koszty, które wymagają zaangażowania istniejących zasobów, np. podatki i ubezpieczenia. Koszty zapadłe to koszty, które zostały już poniesione, np. koszty nabytego wyposażenia.

6.

  • przyrostowe
  • utraconych korzyści

Koszty przyrostowe to np. koszty związane z zatrudnieniem dodatkowego kasjera, czy też wynajmu dodatkowej sali operacyjnej. Kosztem utraconych korzyści będzie stopa procentowa kredytów udzielonych firmom w przypadku, gdy bank udzielił kredytu osobom fizycznym, tracąc możliwość udzielenia pożyczki czy kredytu przedsiębiorstwu.

7.

  • przypisane
  • ukryte

Przykładem kosztów przypisanych jest używanie przez bank budynku, którego jest właścicielem. Bank mógłby teoretycznie taki budynek wydzierżawić osobie trzeciej, a jeżeli tego nie robi, to czynsz za ten budynek jest kosztem przypisanym.

8.

  • znaczące
  • nieznaczące

Koszt znaczący to koszt oczekiwany w przyszłości.

9.

  • rzeczywiste
  • standardowe

Koszty rzeczywiste zostały poniesione. To koszty historyczne. Koszty standardowe to określony przez bank poziom kosztów, który powinien być dotrzymany.

10.

  • możliwe do uniknięcia
  • niemożliwe do uniknięcia

Koszty możliwe do uniknięcia to np. koszty obrotu czekowego. Koszty niemożliwe do uniknięcia to koszty ponoszone na Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

11.

  • wspólne
  • łączne

Koszty wspólne to koszty działalności i usług dzielonych między różne jednostki organizacyjne.

12.

  • obciążające wynik
  • aktywowane

Koszty obciążające wynik przeciwstawia się przychodom, obniżają zysk banku. Koszty aktywowane to koszty, których w danym okresie sprawozdawczym nie można przeciwstawić przychodom.

13.

  • krótkookresowe
  • długookresowe

Koszty uzależnione od okresu świadczenia usług bankowych.

14.

  • przeciętne
  • marginalne

Koszty przeciętne to koszty całkowite podzielone przez liczbę świadczonych usług bankowych. Koszt marginalny to koszt wyprodukowania jednej jednostki świadczonych usług.

Wykorzystałeś swój limit bezpłatnych treści

Pozostałe 65% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników portalu. Zaloguj się, wybierz plan abonamentowy albo kup dostęp do artykułu/dokumentu.

Kilka wariantów prenumeraty Pokaż opcje
Dwutygodniowy dostęp bez zobowiązań Wybieram

Abonament już od 100 zł miesięcznie

Dwutygodniowy dostęp bez zobowiązań

Pełen dostęp do wszystkich treści portalu
to koszt 100 zł miesięcznie
przy jednorazowej płatności za rok

WYBIERAM

Dwutygodniowy dostęp do wszystkich treści
portalu za 99 zł netto, które odliczymy od ceny
regularnej przy przedłużeniu abonamentu

WYBIERAM

Pełen dostęp do wszystkich treści portalu
to koszt 100 zł miesięcznie
przy jednorazowej płatności za rok

Dwutygodniowy dostęp do wszystkich treści
portalu za 99 zł netto, które odliczymy od ceny
regularnej przy przedłużeniu abonamentu

WYBIERAM

Polityka cookies

Dalsze aktywne korzystanie z Serwisu (przeglądanie treści, zamknięcie komunikatu, kliknięcie w odnośniki na stronie) bez zmian ustawień prywatności, wyrażasz zgodę na przetwarzanie danych osobowych przez EXPLANATOR oraz partnerów w celu realizacji usług, zgodnie z Polityką prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.

Usługa Cel użycia Włączone
Pliki cookies niezbędne do funkcjonowania strony Nie możesz wyłączyć tych plików cookies, ponieważ są one niezbędne by strona działała prawidłowo. W ramach tych plików cookies zapisywane są również zdefiniowane przez Ciebie ustawienia cookies. TAK
Pliki cookies analityczne Pliki cookies umożliwiające zbieranie informacji o sposobie korzystania przez użytkownika ze strony internetowej w celu optymalizacji jej funkcjonowania, oraz dostosowania do oczekiwań użytkownika. Informacje zebrane przez te pliki nie identyfikują żadnego konkretnego użytkownika.
Pliki cookies marketingowe Pliki cookies umożliwiające wyświetlanie użytkownikowi treści marketingowych dostosowanych do jego preferencji, oraz kierowanie do niego powiadomień o ofertach marketingowych odpowiadających jego zainteresowaniom, obejmujących informacje dotyczące produktów i usług administratora strony i podmiotów trzecich. Jeśli zdecydujesz się usunąć lub wyłączyć te pliki cookie, reklamy nadal będą wyświetlane, ale mogą one nie być odpowiednie dla Ciebie.