Ubezpieczenie odpowiedzialności członków zarządu D&O – na spokojny sen reprezentantów spółki

Członkowie zarządu, czy mówiąc szerzej, reprezentanci spółek handlowych, każdego dnia podejmują liczne decyzje mające wpływ nie tylko na spółkę i jej pracowników, ale zwłaszcza na ich życie prywatne.

Odpowiedzialność

Jak wiadomo, członkowie zarządów spółek kapitałowych za zobowiązania spółki odpowiadają solidarnie do pełnej wartości, zgodnie z zapisami art. 299 §1 kodeksu spółek handlowych (k.s.h.). Istnieje rzecz jasna możliwość uwolnienia się od takiej odpowiedzialności, jak zresztą wskazuje art. 299 §2 k.s.h. Najczęściej na powyższych informacjach, a także krótkiej notce, o działaniu actio pro socio, czyli działaniu wspólnika lub udziałowca, nawet mniejszościowego, w interesie spółki, kończy się wiedza o zakresie odpowiedzialności członków zarządu chronionej ubezpieczeniem D&O.

W opinii wielu menedżerów, w przypadku gdy nie zachodzi możliwość zgłoszenia roszczenia do członków zarządu ze strony udziałowców, takie ubezpieczenie wydaje się być zbędne. Czasem odnoszę wrażenie, że taka opinia spowodowana jest wadliwą informacją przekazaną na temat tego ubezpieczenia, a przede wszystkim wadliwym nazewnictwem tego ubezpieczenia. Wielu doradców mówi o „odpowiedzialności cywilnej członków zarządu”, gdy ubezpieczenie członków zarządu chroni ich także w zakresie roszczeń i kar administracyjnoprawnych i karnoskarbowych. Niestety, mam wrażenie, że z uwagi na stosowanie wadliwego nazewnictwa tego rodzaju ubezpieczenia, dla wielu osób nie oferuje ono namacalnej, czy raczej zrozumiałej ochrony ubezpieczeniowej, jak w przypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej prowadzonej działalności. Należy jednak pamiętać, że podstawowym celem tego ubezpieczenia nie jest, jak w przypadku innych ubezpieczeń, naprawa wyrządzonej szkody, ale ochrona członków zarządu spółki. Wiąże się to z sytuacją, w której ubezpieczyciel ponosi przede wszystkim koszty obrony członków zarządu, nawet w przypadku, jeśli koszty te przekroczą wartość zgłoszonego roszczenia. Zabieg taki ma na celu uniknięcie sytuacji precedensowych, w których do ubezpieczyciela, czy przeciw członkom zarządu, zgłaszane byłyby każde, nawet najniższe, roszczenia.

Zakres ubezpieczenia

Rodzi się pytanie, czy to wszystko, na co możemy liczyć w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności zarządu? Jak już wspomniałem wcześniej, w przeciwieństwie do ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej prowadzonej działalności zakres ubezpieczenia D&O nie jest tak namacalny, a roszczenia wynikające z tytułu takich polis są, w porównaniu z ubezpieczeniami OC, stosunkowo rzadkie. Wbrew jednak powszechnie panującej opinii zakres oferowanej ochrony jest niezwykle szeroki i poza zakresem ochrony podstawowej obejmującej wypłatę uzasadnionego świadczenia i poniesienie przez ubezpieczyciela w imieniu członków zarządu kosztów obrony, ubezpieczenie to obejmuje między innymi:

• koszty związane z odzyskaniem dobrego imienia przez członków zarządu,
• koszty porady prawnej (np. w momencie uzyskania informacji o rozpoczęciu postępowania w sprawie lub przeciw spółce czy członkowi zarządu, czy w przypadku kontroli),
• wydatki na kaucje i poręczenia, a także wydatki związane z postępowaniem dotyczącym wolności lub mienia, i wiele innych.

Myślę jednak, że najlepszym rozwiązaniem będzie posłużyć się przykładami roszczeń, jakie wchodzą w zakres ochrony ubezpieczeniowej udzielanej przez ubezpieczenie D&O. Wykorzystam do tego, niestety już niedostępny w sieci, materiał reklamowy ubezpieczyciela AIG Europe LTD sp. z o.o. Oddział w Polsce, obecnie Colonnade Insurance SA Oddział w Polsce. W dokumencie przygotowanym przez AIG ubezpieczyciel ujął szereg sytuacji, w których ubezpieczenie odpowiedzialności zarządu miało zastosowanie. Co ważniejsze, przykłady te zostały opisane na podstawie rzeczywiście likwidowanych przez tego ubezpieczyciela szkód (Tabela 1).

Wracając jeszcze do kosztów obrony członków zarządu, trzeba zaznaczyć, że procesy związane z roszczeniami do członków władz spółek mogą trwać latami. Ciężko jest w takiej sytuacji założyć, że członkowie zarządu będą dysponować środkami finansowymi przez cały okres prowadzenia takiej sprawy. Jak wynika z danych AIG (ujętych we wspomnianym wyżej przewodniku o produkcie), „średnie koszty indywidualnej ochrony menedżerów w sprawach karnych, administracyjnych oraz dochodzeniach dotyczących roszczeń powyżej 400 000 euro to ok. 3 000 000 euro”.