Dotacje i ich prezentacja w bilansie

W związku z obowiązującymi różnymi przepisami systemowymi podmioty gospodarcze ewidencjonują otrzymane przychody z tytułu dotacji jedną z dwóch poniższych metod:

1) metodą kapitałową - zwaną także funduszową,

2) metodą wynikowa - zwaną także przychodową.

Metoda wynikowa ujmowania dotacji otrzymywanych z funduszy unijnych jest najczęściej stosowana. Obowiązuje bowiem podmioty gospodarcze, w odniesieniu do których przepisy systemowe nie zawierają szczególnych uregulowań. Zgodnie z tą metodą dotacje zalicza się do przychodu na przestrzeni jednego lub większej liczby okresów sprawozdawczych.

Metoda kapitałowa polega na ewidencjonowaniu środków otrzymanych z funduszy unijnych, na zwiększenie kapitału (funduszu) własnego jednostki otrzymującej dotację. Ujęcie tych środków jako zwiększenie kapitałów dokonywane jest na podstawie przepisów systemowych regulujących zasady gospodarki finansowej danej grupy jednostek.

Przykładami takich jednostek są m.in. publiczne zakłady opieki zdrowotnej, instytucje kultury, uczelnie wyższe, spółdzielnie mieszkaniowe.

Dla potrzeb ewidencji dotacji w księgach rachunkowych znaczenie ma cel, na jaki dotacja została przyznana. W inny sposób ewidencjonuje się koszty, gdy dotacja służy sfinansowaniu w całości lub w części zakupu, budowy lub ulepszenia środków trwałych, a w inny, gdy dotacja jest przeznaczona na dofinansowanie bieżącej działalności.

W zależności od celu, na jaki została przyznana dotacja, wyróżnia się:

• dotacje do aktywów,
• dotacje do przychodów.

Dotacje do aktywów - służą sfinansowaniu zakupu, wytworzeniu, budowie, ulepszeniu lub pozyskaniu aktywów trwałych w inny sposób. Otrzymanie tych dotacji jest warunkowane wydatkowaniem ich zgodnie z przeznaczeniem zapisanym w umowie, tj. co do rodzaju dotowanych aktywów, ich umiejscowienia lub okresów, w których mają być nabyte lub utrzymywane przez jednostkę.

Dotacje do przychodów - są przeznaczone na dofinansowanie bieżącej działalności operacyjnej oraz na sfinansowanie sprzedaży produktów, świadczenia usług czy sprzedaży towarów.

W myśl przepisów ustawy o rachunkowości przychody związane w sposób pośredni z działalnością operacyjną jednostki (np. otrzymane nieodpłatnie środki pieniężne na inne cele niż dopłaty do cen sprzedaży, nabycie lub wytworzenie środków trwałych, środków trwałych w budowie albo wartości niematerialnych i prawnych) zalicza się w ewidencji księgowej do pozostałych przychodów operacyjnych. Z kolei środki pieniężne otrzymane na sfinansowanie nabycia lub wytworzenia środków trwałych, w tym także środków trwałych w budowie, zalicza się do rozliczeń międzyokresowych przychodów, jeżeli stosownie do innych ustaw nie zwiększają one kapitałów (funduszy) własnych. Następnie zaliczone do rozliczeń międzyokresowych przychodów kwoty zwiększają stopniowo pozostałe przychody operacyjne, równolegle do odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych dokonywanych od wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych sfinansowanych z tych środków. W związku z tym koszty amortyzacji równoważone są przychodami, co ma neutralny wpływ na wynik finansowy jednostki.