Wpływ BEPS na polski system podatkowy

Geneza i istota BEPS

Nie ulega wątpliwości, że międzynarodowe organizacje, z OECD i Unią Europejską na czele, coraz bardziej wnikliwie zwracają uwagę na wszelkie transakcje mające znamiona agresywnej optymalizacji podatkowej umożliwiające całkowite bądź częściowe uniknięcie obciążeń podatkowych. Szczególną zaś uwagę przykuwają międzynarodowe korporacje mające swoje przedstawicielstwa w państwach stosujących preferencyjne systemy podatkowe. Kluczowym zagadnieniem w tej materii jest problem obustronnego braku opodatkowania. OECD podważa skuteczność obecnych przepisów międzynarodowych i wskazuje na potrzebę konsultacji na poziomie ponadnarodowym w związku z tym, że obecne wzajemne przenikanie się krajowych przepisów podatkowych w globalnych transakcjach doprowadza do luk w prawie wykorzystywanych przez podatników. Luki te powodują w wielu wypadkach obustronny brak opodatkowania, pozwalający międzynarodowym korporacjom na generowanie zysków niepodlegającym opodatkowaniu ani w kraju siedziby firmy, ani w kraju prowadzenia faktycznej działalności. Stąd też duży nacisk w analizach kładziony jest na problematykę przenoszenia zysków do państw o niskich stopach podatkowych, tudzież przenoszenia kosztów do państw oferujących najwyższe odliczenia lub wysokie stawki podatkowe.

Jak to zostało już wcześniej wzmiankowane, BEPS odnosi się głównie do przypadków, gdzie interakcje odmiennych przepisów podatkowych prowadzą do zjawiska nieopodatkowania części zysków międzynarodowych korporacji. Flagowy projekt OECD dotyczy również umów mających na celu unikanie bądź ograniczanie płaconych podatków poprzez transfer zysków z jurysdykcji podatkowych, gdzie te zyski zostały wypracowane i powinny być opodatkowane.

Jako że BEPS jest globalnym problemem, to wymaga globalnych rozwiązań. Międzynarodowy charakter planowania podatkowego oraz nieskoordynowane działania poszczególnych państw nie wystarczają i mogą nawet pogorszyć sytuację. Dlatego tak ważne jest skoordynowanie zbiorowych działań, by wspomóc zarówno kraje rozwinięte, jak i rozwijające się. Ważne jest jednakże właściwe rozpoznanie, iż wyzwania stające przed krajami rozwijającymi się w obszarze BEPS są zgoła odmienne pod względem charakteru i skali od tych, z jakimi borykają się kraje rozwinięte. Przykładowo luki w rozwoju prawodawstwa, a także słabo rozwinięta administracja, mogą prowadzić do bardziej agresywnego unikania opodatkowania, niż to ma miejsce w bardziej zaawansowanych gospodarkach. Dlatego też rozwiązania BEPS muszą kłaść nacisk na inne aspekty w przypadku krajów rozwijających się aniżeli w rozwiniętych gospodarkach.

15 działań BEPS – założenia i rekomendacje

Działanie 1: Wyzwania podatkowe w gospodarce cyfrowej

Modele biznesowe gospodarki cyfrowej cechuje kilka właściwości istotnych pod kątem podatkowym, takich jak: mobilność aktywów niematerialnych, użytkowników oraz funkcji biznesowych, oparcie na danych, efekty sieciowe, rozpowszechnienie się wielostronnych modeli biznesowych, tendencja polegająca na dążeniu w stronę monopolu lub oligopolu, niestabilność. Ponadto w związku z tym, że nie jest możliwe odseparowanie gospodarki cyfrowej, zastosowanie będą miały tutaj także inne rekomendacje z innych działań opisanych poniżej, takich jak działanie 7 o zapobieganiu sztucznego unikania statusu zakładu czy też działania 8–10 o dostosowaniu cen transferowych do kreowania wartości.

Działanie 2: Neutralizacja efektów hybrydowych struktur wykorzystujących niespójność systemów podatkowych

Hybrydy mogą przyjąć wiele form. Najważniejszą cechą charakterystyczną jest fakt, iż dane okoliczności są różnie rozpatrywane w dwóch lub czasami w więcej jurysdykcjach podatkowych, czego efektem jest ogólna korzyść podatkowa. Korzyść podatkowa oznacza zazwyczaj albo podwójne odliczenie od dochodu, określane jako „Układ DD” (ang. double deduction), albo odliczenie od dochodu w jednej jurysdykcji bez wykazania dochodu w innej, nazywane „Układ D/NI” (ang. deduction/no-income).

Działanie 3: Doprecyzowanie regulacji dotyczących zagranicznych spółek kontrolowanych (CFC, ang. Controlled Foreign Corporation)

Rekomendacja końcowa skupia się na sześciu fundamentalnych elementach, które OECD uznaje za niezbędne w ustawodawstwie krajowym, dotyczącym CFC: (i) Definicja CFC, (ii) Zwolnienia CFC i wymagania w zakresie progów, (iii) Definicja dochodu CFC, (iv) Zasady obliczania dochodu CFC, (v) Zasady podziału dochodów, (vi) Zasady zapobiegające lub eliminujące podwójne opodatkowanie.

Działanie 4: Ograniczenie zmniejszania podstawy opodatkowania przez potrącenia kosztów odsetkowych i innych kosztów finansowych

OECD zaleca przyjęcie rozwiązania, które opiera się na wprowadzeniu progu odliczeń odsetek do stałego poziomu pomiędzy 10% a 30% zysków przed potrąceniem odsetek, opodatkowaniem i amortyzacją (EBITDA). W dalszej części raport OECD opisuje dwie zasady: stałej proporcji (fixed ratio rule) oraz proporcji grupowej (group ratio rule). Osobne rekomendacje mają być opracowane dla sektorów bankowości i ubezpieczeń.

Działanie 5: Efektywne zwalczanie szkodliwych praktyk podatkowych przy uwzględnieniu transparentności i rzeczywistej działalności podatników (substance

Szczególnym zainteresowaniem ze strony OECD są tutaj objęte kraje umożliwiające niskie opodatkowanie przychodów związanych z pracami badawczo-rozwojowymi (R&D) oraz zarządzaniem własnością intelektualną (IP). Także w tym działaniu pojawia się wymóg znaczącej aktywności (substantial activity), który określa, czy dany system uzależnia możliwość czerpania korzyści z aktywów IP od zakresu działań R&D podejmowanych przez podatników, otrzymujących korzyści.

Działanie 6: Zapobieganie przyznawania korzyści wynikających z unikania podwójnego opodatkowania w niewłaściwych okolicznościach

OECD rekomenduje przyjęcie kilkustopniowej strategii zwalczania treaty shopping i nadużyć głównie w postaci: (i) wprowadzenia zasady limitowania korzyści (Limitation on Benefit – LoB) polegającej na jasnym określeniu przesłanek, które musi spełnić podmiot, by móc korzystać z postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, (ii) wdrożenia zasad zwalczania nadużyć, bazujących na zasadniczych celach transakcji lub porozumień, lub wdrożenia testu podstawowego celu (Principal Purpose Test – PPT).