Rachunek kosztów działań jako odpowiedź na wyzwania wynikające z procesu podziału kosztów

XXI wiek stawia przed nami dziesiątki wyzwań, na wielu różnych płaszczyznach. Problemy nie omijają również controllingu i rachunkowości zarządczej. W tym wymiarze jedno z większych wyzwań stanowi próba odpowiedzi na pytanie, jak skutecznie podzielić koszty tak, by wiernie oddać sytuację ekonomiczną przedsiębiorstwa i by ułatwić proces decyzyjny, jednocześnie nie wprowadzając zarządzających w błąd. Wobec rosnącej złożoności produkcji oraz coraz większego stopnia skomplikowania procesów produkcyjnych okazuje się, że tradycyjne podejście w postaci rachunku kosztów zmiennych i pełnych przestaje być skuteczne i właściwe dla niektórych organizacji. Potencjalne rozwiązanie problemu alokacji kosztów stanowi podejście wypracowane przez Kaplana i Coopera, nazwane rachunkiem kosztów działań.

CIRZ_11-12_2022_43.jpg

Przyczyny powstania rachunku kosztów działań

Przyczyn stworzenia nowoczesnego rachunku kosztów, jakim jest rachunek kosztów działań (z ang. activity-based costing lub ABC) należy upatrywać w słabości dwóch innych, tradycyjnych podejść do alokacji kosztów, czyli w rachunku kosztów zmiennych i pełnych. Wraz z biegiem lat i rozwojem produkcji oraz procesów produkcyjnych jasne stało się, że metody te nie dają właściwego obrazu sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa. Prowadzi to do tego, że proces decyzyjny zamiast być łatwiejszy i coraz skuteczniejszy, staje się coraz trudniejszy i bardziej zawodny.

W tradycyjnym rachunku kosztów pula kosztów pośrednich (rejestrowana według MPK) dotyczy obszarów funkcjonalnych, np. zaopatrzenia lub jednostek organizacyjnych, takich jak wydział. Kalkulacja jest poprawna w sytuacji, gdy koszty każdej funkcji lub jednostki są na tyle jednorodne, że można je rozliczać na produkty łącznie, używając jednego klucza dla każdej puli. Problem występuje natomiast, gdy np. dana jednostka grupuje w sobie niejednorodne koszty. Z biegiem lat można zauważyć coraz większy udział kosztów pośrednich w całej puli kosztów, jakie ponosi przedsiębiorstwo. Wobec tego sprawiedliwy podział kosztów staje się coraz większym wyzwaniem. Typowe przykłady kosztów ogólnych pośrednich to koszty: księgowości, prawne, IT czy biurowe.

Ciekawy przykład, doskonale opisujący potencjalne rezultaty niewłaściwego podziału kosztów, podał Peter Drucker, jeden z największych specjalistów w zakresie teorii organizacji i zarządzania. Zdaniem Druckera „alokacja kosztów pośrednich w stosunku do rozmiarów produkcji, a nie proporcji do liczby transakcji (działań) niezbędnych do wykonania produkcji, może powodować paradoksy, jak przypisanie jednemu, masowemu zleceniu na milion produktów takiego samego kosztu, co milionowi drobnych zleceń na jedną sztukę produktu”1. W sposób opisany przez Druckera funkcjonuje rachunek kosztów pełnych, w którym koszty przypisywane są na podstawie ustalonych wskaźników (z ang. overhead recovery rate), które bazują na wolumenach danego działania.

Wykorzystałeś swój limit bezpłatnych treści

Pozostałe 71% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników portalu. Zaloguj się, wybierz plan abonamentowy albo kup dostęp do artykułu/dokumentu.

Kilka wariantów prenumeraty Pokaż opcje
Dwutygodniowy dostęp bez zobowiązań Wybieram

Abonament już od 100 zł miesięcznie

Dwutygodniowy dostęp bez zobowiązań

Pełen dostęp do wszystkich treści portalu
to koszt 100 zł miesięcznie
przy jednorazowej płatności za rok

WYBIERAM

Dwutygodniowy dostęp do wszystkich treści
portalu za 99 zł netto, które odliczymy od ceny
regularnej przy przedłużeniu abonamentu

WYBIERAM

Pełen dostęp do wszystkich treści portalu
to koszt 100 zł miesięcznie
przy jednorazowej płatności za rok

Dwutygodniowy dostęp do wszystkich treści
portalu za 99 zł netto, które odliczymy od ceny
regularnej przy przedłużeniu abonamentu

WYBIERAM

Polityka cookies

Dalsze aktywne korzystanie z Serwisu (przeglądanie treści, zamknięcie komunikatu, kliknięcie w odnośniki na stronie) bez zmian ustawień prywatności, wyrażasz zgodę na przetwarzanie danych osobowych przez EXPLANATOR oraz partnerów w celu realizacji usług, zgodnie z Polityką prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.

Usługa Cel użycia Włączone
Pliki cookies niezbędne do funkcjonowania strony Nie możesz wyłączyć tych plików cookies, ponieważ są one niezbędne by strona działała prawidłowo. W ramach tych plików cookies zapisywane są również zdefiniowane przez Ciebie ustawienia cookies. TAK
Pliki cookies analityczne Pliki cookies umożliwiające zbieranie informacji o sposobie korzystania przez użytkownika ze strony internetowej w celu optymalizacji jej funkcjonowania, oraz dostosowania do oczekiwań użytkownika. Informacje zebrane przez te pliki nie identyfikują żadnego konkretnego użytkownika.
Pliki cookies marketingowe Pliki cookies umożliwiające wyświetlanie użytkownikowi treści marketingowych dostosowanych do jego preferencji, oraz kierowanie do niego powiadomień o ofertach marketingowych odpowiadających jego zainteresowaniom, obejmujących informacje dotyczące produktów i usług administratora strony i podmiotów trzecich. Jeśli zdecydujesz się usunąć lub wyłączyć te pliki cookie, reklamy nadal będą wyświetlane, ale mogą one nie być odpowiednie dla Ciebie.